Overweight man exercising

โรคอ้วนและน้ำตาล

เนื้อหาส่วนนี้ได้รับการตรวจสอบโดย ดร ดูแอน เมลเลอ์ จากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยแอสตัน เมืองเบอร์มิงแฮม ประเทศสหราชอาณาจักร

โรคอ้วน

ทั่วโลกมีผู้ใหญ่ประมาณ 1ใน 2 คนที่มีภาวะน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน (1) 

โรคอ้วน คือ การสะสมของไขมันในร่างกายที่มากเกินไป ซึ่งก่อให้เกิดโรคอื่น ๆ ตามมา เช่นโรคหัวใจ เบาหวานชนิดที่ 2 และมะเร็งบางชนิด โรคอ้วนมักถูกวินิจฉัยโดยการใช้ ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) ซึ่งเป็นการวัดน้ำหนักตัวของบุคคลเทียบกับส่วนสูง

  • ในผู้ใหญ่ ค่าดัชนีมวลกาย ตั้งแต่ 25 กก./ม2 ขึ้นไปถือว่าเป็นภาวะน้ำหนักเกิน (1)
  • และหาก มากกว่า  30 กก./ม2 ขึ้นไป จะถือว่าเป็นโรคอ้วน (1) 

การพัฒนาของโรคอ้วนเป็นเรื่องที่ซับซ้อนและไม่ได้เกิดจากปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งเพียงอย่างเดียว แต่เป็นผลมาจากหลาย ๆ ปัจจัยรวมกัน เช่น ชีววิทยาของแต่ละบุคคล ปฏิสัมพันธ์ทางสังคม พฤติกรรมการกิน การออกกำลังกาย และสิ่งแวดล้อม (2) การที่จะรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่ดีต่อสุขภาพ การควบคุมสมดุลระหว่างพลังงานที่รับ (จากอาหาร) และ พลังงานที่ใช้ไป (จากการออกกำลังกายและกระบวนการในร่างกายต่างๆ)  หากเกิดภาวะไม่สมดุลของพลังงาน หรือได้รับพลังงานที่มากเกินกว่าการใช้งาน สามารถนำไปสู่การสะสมของพลังงานส่วนเกิน และอาจก่อให้เกิด การเพิ่มของน้ำหนักในระยะยาว อย่างไรก็ตาม กลไกความสมดุลของพลังงานในร่างกายนั้นมีความซับซ้อนและยังมีความแตกต่างในแต่ละบุคคล (3)

Coloured round gummy sweets coated in sugar

รู้หรือไม่?

การทบทวนหลักฐานหลายฉบับ รวมไปถึงรายงานที่จัดทำโดยองค์การอนามัยโลก (WHO) (4) ได้สรุปว่า น้ำตาลอาจมีการเชื่อมโยงกับการเพิ่มน้ำหนักตัว แต่สาเหตุแนวโน้มนั้น มาจากการได้รับพลังงานที่เพิ่มขึ้นจากการบริโภคน้ำตาลในปริมาณมาก (4-8) แต่งานวิจัยหลาย ๆ ที่ รวมไปถึงรายงานจากองค์การอนามัยโลก (WHO) ไม่พบว่าน้ำตาลมีผลเสียต่อสุขภาพเมื่อบริโภคในปริมาณที่เหมาะสมและอยู่ภายใต้คำแนะนำทางด้านโภชนาการ (4-8)

น้ำตาลและความเสี่ยงของการเกิดโรคอ้วน

การได้รับพลังงาน (แคลลอรี่) เกินความต้องการของร่างกายไม่ว่าจะจากอาหารหรือเครื่องดื่มในระยะยาว อาจมีแนวโน้มที่จะนำไปสู่การเพิ่มของน้ำหนักตัว รายงานทบทวนหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่จัดทำโดยองค์การอนามัยโลก (WHO) ได้สรุปว่า การเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักตัวอาจอธิบายได้จากการเพิ่มหรือลดของปริมาณพลังงานที่ได้รับ ซึ่งเกิดจากการเพิ่มหรือลดของการบริโภคน้ำตาล (4) อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่ พลังงานจากน้ำตาลถูกทดแทนโดยพลังงานจากแหล่งอื่นแต่ก็ยังคงรักษาระดับพลังงานรวมในอาหารให้คงที่ก็ไม่พบการเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักตัวแต่อย่างใด (4) บทสรุปของรายงานนี้ชี้ว่า การบริโภคน้ำตาลจะนำไปสู่การเพิ่มน้ำหนักได้ก็ต่อเมื่อร่างกายได้รับพลังงานมากกว่าที่ใช้ไป (4) รายงานต่างๆ รวมไปถึงรายงานของ WHO ไม่พบว่าน้ำตาลก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพเมื่อบริโภคในปริมาณที่พอเหมาะสม ซึ่งยังอยู่ในปริมาณที่พลังงานไม่เกินความต้องการของร่างกาย และอยู่ภายใต้แนวทางคำแนะนำด้านโภชนาการ (4-8) ท้ายที่สุดตามที่ WHO ได้สรุปไว้ “สาเหตุพื้นฐานของโรคอ้วนและภาวะน้ำหนักเกิน คือความไม่สมดุลของพลังงานระหว่างพลังงานที่บริโภคเข้าไปและพลังงานที่ร่างกายใช้ไป” (1) 

Sugars-sweetened drinks including soft drinks and hot beverages, being held in people's hands. ,

เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลและความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอ้วน

การบริโภคเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสามารถเพิ่มแคลอรีส่วนเกินเข้าไปในอาหารโดยรวมได้ จึงมีส่งผลต่อการเพิ่มของน้ำหนักตัว (9) พลังงานที่ได้รับจากการบริโภคเครื่องดื่มอาจไม่ทำให้รู้สึกอิ่มเท่ากับพลังงานที่ได้รับจากอาหาร จึงอาจนำไปสู่การบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่เพิ่มขึ้นเกินความจำเป็น (10) นอกจากนี้ การบริโภคเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลในปริมาณสูง มักเกิดร่วมกับพฤติกรรมการรับประทานอาหารและรูปแบบการใช้ชีวิตที่ไม่ดีต่อสุขภาพ รวมไปถึงการออกกำลังกายที่น้อยและการดื่มแอลกอฮอล์ที่มากเกินไป ซึ่งอาจมีบทบาทในความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลกับการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักตัว (11-13)
Balancing on branch

วิธีป้องกันการเกิดโรคอ้วน

กลยุทธ์หลักในการต่อกรกับโรคอ้วนสามารถเริ่มต้นง่ายๆโดยการรักษาสมดุลของพลังงานและการรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพแทนที่จะเน้นไปทางการควบคุมอาหาร การลดการบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่ให้พลังงานสูงที่ประกอบไปด้วยคาร์โบไฮเดรตที่ผ่านการขัดสีหรือมีปริมาณไขมันที่สูงยังสามารถช่วยเรื่องการควบคุมน้ำหนักหรือลดน้ำหนักอีกด้วย จากการทบทวนวิจัยได้พบว่า การลดน้ำหนักสามารถเกิดขึ้นได้ถ้าปริมาณพลังงานที่บริโภคเข้าไปนั้นลดลงจากปกติ (6, 14-16)

อ้างอิง

  1. World Health Organization. Obesity and overweight. World Health Organization; 2020. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
  2. Butland, B., Jebb, S., Kopelman, P., McPherson, K., Thomas, S., Mardell, J., & Parry, V. Tackling obesities: future choices - project report (2nd edition). Foresight. 2007;
  3. Hall KD, Sacks G, Chandramohan D, et al. Quantification of the effect of energy imbalance on bodyweight. Lancet. 2011;378(9793):826-837
  4. Te Morenga L, Mallard S, Mann J. Dietary sugars and body weight: systematic review and meta-analyses of randomised controlled trials and cohort studies. BMJ. 2013 Jan 15;346:e7492.
  5. Choo VL, Ha V, Sievenpiper JL. Sugars and obesity: Is it the sugars or the calories? Nutr Bull. 2015;40(2):88–96.
  6. Gow ML, Ho M, Burrows TL, Baur LA, Stewart L, Hutchesson MJ, et al. Impact of dietary macronutrient distribution on BMI and cardiometabolic outcomes in overweight and obese children and adolescents: a systematic review. Nutr Rev. 2014 Jul;72(7):453–70.
  7. Fattore E, Botta F, Agostoni C, Bosetti C. Effects of free sugars on blood pressure and lipids: a systematic review and meta-analysis of nutritional isoenergetic intervention trials. Am J Clin Nutr. 2017 Jan;105(1):42–56.
  8. Chiavaroli L, Cheung A, Ayoub-Charette S, Ahmed A, Lee D, Au-Yeung F, et al. Important food sources of fructose-containing sugars and adiposity: A systematic review and meta-analysis of controlled feeding trials. Am J Clin Nutr. 2023 Apr;117(4):741–65.
  9. Vos MB, Kaar JL, Welsh JA, Van Horn LV, Feig DI, Anderson CAM, et al. Added Sugars and Cardiovascular Disease Risk in Children: A Scientific Statement From the American Heart Association. Circulation. 2017 May 9;135(19):e1017–34.
  10. Cassady BA, Considine RV, Mattes RD. Beverage consumption, appetite, and energy intake: what did you expect? Am J Clin Nutr. 2012 Mar;95(3):587–93.
  11. Leme AC, Ferrari G, Fisberg RM, Kovalskys I, Gómez G, Cortes LY, et al. Co-Occurrence and Clustering of Sedentary Behaviors, Diet, Sugar-Sweetened Beverages, and Alcohol Intake among Adolescents and Adults: The Latin American Nutrition and Health Study (ELANS). Nutrients. 2021 May 26;13(6).
  12. Purohit BM, Dawar A, Bansal K, Nilima, Malhotra S, Mathur VP, et al. Sugar-sweetened beverage consumption and socioeconomic status: A systematic review and meta-analysis. Nutr Health. 2022 Nov 16;2601060221139588.
  13. Arsenault BJ, Lamarche B, Després JP. Targeting Overconsumption of Sugar-Sweetened Beverages vs. Overall Poor Diet Quality for Cardiometabolic Diseases Risk Prevention: Place Your Bets! Nutrients. 2017 Jun 13;9(6):E600.
  14. Ambrosini GL, Johns DJ, Northstone K, Emmett PM, Jebb SA. Free Sugars and Total Fat Are Important Characteristics of a Dietary Pattern Associated with Adiposity across Childhood and Adolescence. J Nutr. 2015 Apr 1;146(4):778–84.
  15. Naude CE, Brand A, Schoonees A, Nguyen KA, Chaplin M, Volmink J. Low-carbohydrate versus balanced-carbohydrate diets for reducing weight and cardiovascular risk. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Jan 28;1(1):CD013334.
  16. Ge L, Sadeghirad B, Ball GDC, da Costa BR, Hitchcock CL, Svendrovski A, et al. Comparison of dietary macronutrient patterns of 14 popular named dietary programmes for weight and cardiovascular risk factor reduction in adults: systematic review and network meta-analysis of randomised trials. BMJ. 2020 Apr 1;369:m696.

ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม

ทรัพยากรของสมาชิก