Diabetes Mon

โรคเบาหวานและน้ำตาล

เนื้อหาในส่วนนี้ได้รับการตรวจสอบโดย ดร. ดูแอน เมลเลอร์ จากโรงเรียนแพทย์แอสตัน มหาวิทยาลัยแอสตัน เมืองเบอร์มิงแฮม สหราชอาณาจักร

ข้อมูลและสถิติของโรคเบาหวาน

โรคเบาหวานเป็นอีกหนึ่งสาเหตุหลักของการเสียชีวิตของประชากรทั่วโลก โดยปัจจุบันมีประชากรผู้ใหญ่ 1 ใน 11 คนทั่วโลกที่เป็นโรคเบาหวาน (1) โรคเบาหวานแบ่งออกเป็นสองประเภท ได้แก่ เบาหวานชนิดที่หนึ่งและ เบาหวานชนิดที่สอง โดยโรคเบาหวานชนิดที่ 1 (T1DM) เป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง ส่งผลให้ร่างกายขาดฮอร์โมนอินซูลิน ซึ่งไม่ได้มีผลกระทบหรือความเกี่ยวข้องจากอาหารหรือวัตถุดิบในอาหารที่ก่อให้เกิดโลกเบาหวานชนิดนี้ (2) โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (T2DM) เป็นชนิดนี้พบได้บ่อย ซึ่งพบเป็นร้อยละ 90 ของผู้ป่วยเบาหวานทั่วโลก (3)

ภาวะก่อนเบาหวาน

ภาวะก่อนเบาหวานหรือช่วงก่อนหน้าการก่อตัวหรือการวินิฉัยของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 คือการตอบสนองระยะเริ่มต้นของร่างกายมนุษย์ที่มีการตอบสนองต่ออินซูลินที่ลดลง ส่งผลให้กลูโคสในเลือดไม่สามารถเดินทางเข้าสู่เซลล์ได้อย่างปกติและยังมีผลกระทบต่อการเสริมสร้างพลังงานของร่างกายอีกด้วย ภาวะนี้เรียกว่า ภาวะดื้อต่ออินซูลิน ส่งผลให้ ระดับน้ำตาลในเลือดมีปริมาณสูงเกินไปหลังบริโภคอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือด ตับอ่อนจึงทำงานมากกว่าปกติเพื่อที่จะผลิตอินซูลินเพิ่มขึ้น ถ้าหากมีการดูแลจัดการระดับน้ำตาลในเลือดตั้งแต่ระยะแรก รับประทานอาหารและมีพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสม จะสามารถชะลอหรือป้องกันการก่อเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ (5)

โรคเบาหวาน

ถ้าภาวะก่อนเบาหวานไม่ได้รับการรักษาหรือวินิฉัย โอกาสของการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จะเพิ่มขึ้นโดยที่ร่างกายจะมีปฏิกิริยาความต้องการของฮอร์โมนอินซูลินที่เพิ่มขึ้น ซึ่งทำให้เซลล์เบต้า (Insulin-producing b-cell) ที่อยู่ในตับอ่อนทำงานอย่างหนัก แต่ก็ยังไม่มีปริมาณเพียงพอที่จะทำให้ปริมาณน้ำตาลในเลือดนั้นอยู่ในระดับที่ไม่ปกติและมีปริมาณมากจนเกินไป (6) การละเลยหรือมองข้ามการรักษาของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 นั้น สามารถส่งผลต่ออวัยวะอื่นในร่างกายได้ เช่น หัวใจ หลอดเลือด เส้นประสาท ดวงตา และไต

มีปัจจัยหลายๆอย่างที่สามารถก่อให้เกิดโรคเบาหวานได้ เช่น

  • การมีไขมันส่วนเกินหรือโรคอ้วน [วิจจัยต่างๆได้ระบุไว้ว่าเป็นปัจจัยหลักที่ก่อให้เกิดโรคเบาหวานชนิดที่สอง (7, 8)]
  • การสูบบุหรี่
  • ประวัติครอบครัว
  • กรรมพันธุ์
  • เชื้อชาติ
  • ความดันสูง
  • อายุที่เพิ่มขึ้น
Selection of foods rich in carbohydrates

รู้หรือไม่?

คาร์โบไฮเดรตที่พบในอาหารจะถูกย่อยโดยร่างกายมนุษย์ให้กลายเป็นน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว เช่น กลูโคส ฟรุกโตส และกาแลกโตส ส่วนใหญ่แล้วกลูโคสจะถูกพบในกระแสเลือดและยังถือเป็นแหล่งพลังงานสำคัญของร่างกาย ซึ่งทำให้ร่างกายต้องพยายามรักษาสมดุลของกลูโคสในกระแสเลือดให้ดีที่สุด เนื่องจากว่าอวัยวะส่วนใหญ่อาศัยกลูโคสในการทำงาน (เช่น สมอง) ถึงแม้ว่ากลูโคสในเลือดบางครั้งจะถูกเรียกว่าน้ำตาลในเลือดแต่ก็ไม่ได้หมายถึงน้ำตาลที่เราบริโภคเข้าไป ซึ่งในมนุษย์ที่มีสุขภาพที่ดี ร่างกายจะปรับสมดุลของค่าน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในปริมาณที่เหมาะสมอยู่ตลอดเวลา

เครื่องดื่มที่มีน้ำตาล (Sugars-sweetened beverages, SSBs) และปัจจัยเสี่ยงของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (T2DM)

ข้อมูลและสถิติที่ได้จากงานวิจัยต่าง ๆ พบว่าการบริโภคน้ำดื่มที่มีน้ำตาลมีส่วนเกี่ยวข้องกับการก่อให้เกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (T2DM) (10) แต่ก็ยังไม่สามารถระบุได้ว่าความเชื่อมโยงของกลุ่มบุคคลที่บริโภคน้ำหวานกับสุขภาพที่ไม่ดีนั้น เกิดจากน้ำตาลที่อยู่ในเครื่องดื่มหรือรูปแบบการใช้ชีวิตของบุคคลกลุ่มนี้ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะเป็นกลุ่มบุคคลที่ ออกกำลังกายไม่เพียงพอและสูบบุหรี่ (8, 11-14) นักวิทยาศาสตร์จาก มหาวิทยาลัยโตรอนโต ได้ทำการทดลองสุ่มแบบมีกลุ่มควบคุม ซึ่งประกอบได้ด้วยกลุ่มคนที่เป็นเบาหวานและคนที่ไม่เป็น คนที่มีน้ำหนักตัวปกติและคนเป็นโรคอ้วนหรือน้ำหนักเกิน ผลจากงานวิจัยได้ข้อสรุปว่า ตราบใดที่พลังงานที่รับจากการบริโภคอาหารที่แตกต่างกันมีปริมาณที่เท่ากัน การบริโภคเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล ไม่ได้ส่งผลกระทบที่เป็นอันตรายต่อปริมาณน้ำตาลกลูโคสในเลือด (15) ด้วยเหตุนี้นักวิจัยได้สรุปว่าเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาลจะมีผลทางลบต่อปริมาณน้ำตาลกลูโคสในเลือดก็ต่อเมื่อบริโภคในปริมาณที่มาเกินความจำเป็น (15)

A group of friends sat at a table eating and drinking

น้ำตาลและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานที่ 2

ข้อมูลจากองค์กร Diabetes UK ระบุว่า ผู้ที่มีภาวะโรคอ้วนมีโอกาสเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 สูงกว่าผู้ที่มีน้ำหนักอยู่ในเกณฑ์ ถึง 80 เท่า พลังงานส่วนเกินนั้นเกิดจากการบริโภคอาหารที่มีแคลอรี่ (เช่น ไขมัน คาร์โบไฮเดรตประเภทแป้ง น้ำตาลและแอลกอฮอล์) ซึ่งทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้น ดังนั้นการบริโภคพลังงานเกินความต้องการอย่างต่อเนื่องจึงอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (T2DM) ได้ (9) จากการทบทวนหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญหลายกลุ่ม รวมไปถึงคณะกรรมการที่ให้คำปรึกษาด้านโภชนาการแห่งสหราชอาณาจักร (UK Scientific Advisory Committee on Nutrition) (16) ได้สรุปว่า การบริโภคน้ำตาล รวมไปถึง ซูโครส และฟลุกโตสในปริมาณที่สูง ไม่ได้มีความเชื่อมโยงโดยตรงกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นในการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (10, 12, 15, 16)

การป้องกันและจัดการโรคเบาหวานนิดที่ 2 (T2DM)

องค์การอนามัยโลก (WHO) ระบุว่า การบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังอย่างสม่ำเสมอ และการรักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เป็นวิธีที่ช่วยป้องกันและชะลอการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ (4) โดยรูปแบบการบริโภคที่แนะนำสำหรับผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 คือการรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เช่น  การรับประทานผักและผลไม้ให้มากขึ้น อาหารที่มีใยอาหารสูง และการควบคุมพลังงานจากคาร์โบไฮเดรต ไม่ให้เกินความต้องการของร่างกาย รวมไปถึงพลังงานจากคาร์โบไฮเดรตแปลรูปเช่น แป้งและน้ำตาล (17, 18)

การอ้างอิง

  1. International Diabetes Federation. Diabetes: Facts & figures. IDF; 2019. https://www.idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.html
  2. BMJ Best Practice. Type 1 Diabetes. BMJ. 2020. https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/25/pdf/25/Type%201%20diabetes.pdf
  3. Centers for Disease Control and Prevention. Centers for Disease Control and Prevention. 2019. Type 2 Diabetes. https://www.cdc.gov/diabetes/basics/type2.html
  4. World Health Organization. Diabetes Fact Sheet. 2020. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
  5. Centers for Disease Control and Prevention. Centers for Disease Control and Prevention. 2021. Prediabetes - Your Chance to Prevent Type 2 Diabetes. http://bit.ly/2hMpYrt
  6. Khavandi K, Amer H, Ibrahim B, Brownrigg J. Strategies for preventing type 2 diabetes: an update for clinicians. Ther Adv Chronic Dis. 2013 Sep;4(5):242–61.
  7. American Diabetes Association. Diabetes Risk - What Causes Diabetes. 2021. https://www.diabetes.org/diabetes-risk
  8. Diabetes UK. Us, diabetes and a lot of facts and stats. https://www.keep-healthy.com/wp-content/uploads/2020/06/diabetes-facts-stats.pdf
  9. Lean MEJ, Te Morenga L. Sugar and Type 2 diabetes. British Medical Bulletin. 2016 Dec 1;120(1):43–53.
  10. Neuenschwander M, Ballon A, Weber KS, Norat T, Aune D, Schwingshackl L, et al. Role of diet in type 2 diabetes incidence: umbrella review of meta-analyses of prospective observational studies. BMJ. 2019 Jul 3;l2368.
  11. Tsilas CS, De Souza RJ, Mejia SB, Mirrahimi A, Cozma AI, Jayalath VH, et al. Relation of total sugars, fructose and sucrose with incident type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. CMAJ. 2017 May 23;189(20):E711–20.
  12. Leme AC, Ferrari G, Fisberg RM, Kovalskys I, Gómez G, Cortes LY, et al. Co-Occurrence and Clustering of Sedentary Behaviors, Diet, Sugar-Sweetened Beverages, and Alcohol Intake among Adolescents and Adults: The Latin American Nutrition and Health Study (ELANS). Nutrients. 2021 May 26;13(6):1809.
  13. Arsenault BJ, Lamarche B, Després JP. Targeting Overconsumption of Sugar-Sweetened Beverages vs. Overall Poor Diet Quality for Cardiometabolic Diseases Risk Prevention: Place Your Bets! Nutrients. 2017 Jun 13;9(6):E600.
  14. Mello GT de, Lopes MVV, Minatto G, Costa RM da, Matias TS, Guerra PH, et al. Clustering of Physical Activity, Diet and Sedentary Behavior among Youth from Low-, Middle-, and High-Income Countries: A Scoping Review. Int J Environ Res Public Health. 2021 Oct 17;18(20):10924.
  15. Choo VL, Viguiliouk E, Blanco Mejia S, Cozma AI, Khan TA, Ha V, et al. Food sources of fructose-containing sugars and glycaemic control: systematic review and meta-analysis of controlled intervention studies. BMJ. 2018 Nov 21;363.
  16. UK Scientific Advisory Committee on Nutrition. Carbohydrates and Health Report. London: TSO; 2015.
  17. American Diabetes Association. Understanding Carbs | ADA. 2021. https://www.diabetes.org/nutrition/understanding-carbs
  18. Diabetes UK. Diabetes UK. 2018. Evidence-based nutrition guidelines for the prevention and management of diabetes. https://www.diabetes.org.uk/professionals/position-statements-reports/food-nutrition-lifestyle/evidence-based-nutrition-guidelines-for-the-prevention-and-management-of-diabetes

ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม

ทรัพยากรของสมาชิก