Friends with drinks at table

น้ำตาล เครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาลและสุขภาพ

เนื้อหานี้ได้รับการตรวจทานโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ลอร่า เคียวาโรลี จากมหาวิทยาลัยโตรอนโต ประเทศแคนาดา

เครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs)

เครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล โดยทั่วไปหมายถึงเครื่องดื่มที่ถูกเติมน้ำตาลลงไป เช่น น้ำอัดลมและน้ำหวานทั่วไป น้ำผลไม้ ชาต่าง ๆ  เครื่องดื่มสำหรับนักกีฬา เครื่องดื่มให้พลังงาน และเครื่องดื่มเข้มข้นที่ต้องผสมน้ำก่อนดื่ม และยังรวมไปถึง ชากาแฟที่มีน้ำตาลเติม เครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของนม และ น้ำผลไม้ 100% อีกด้วย

Row of drinks

น้ำตาล เครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาลและสุขภาพ

ผลกระทบต่อสุขภาพของเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs) มักถูกค้นคว้าในงานวิจัยต่าง ๆ หน่วยงานความปลอดภัยด้านอาหารแห่งยุโรป (EFSA) มีหลักฐานจำนวนมากที่เกี่ยวข้องกับน้ำตาลและสุขภาพที่ได้มาจากการศึกษาและใช้ SSBs เป็นฐานข้อมูลหลัก ในงานวิจัยเหล่านี้มักเน้นไปที่การบริโภคในปริมาณสูง เช่น มากกว่า 20% ของพลังงานที่ได้รับต่อวัน (20%E) หรือ 100 กรัมของน้ำตาลอิสระต่อวัน เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน เครื่องดื่มอัดลมขนาด 355 มล. (12 ออนซ์) 1 กระป๋อง ให้พลังงานจากน้ำตาลอิสระประมาณ 40 กรัมในระดับบุคคลทั่วไปการบริโภคน้ำตาลอิสระจาก SSBs ในผู้ใหญ่ในประเทศแถบยุโรปมีค่าเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 9-40 กรัมต่อวัน (1) ตัวอย่างเช่น ในแคนาดา เครื่องดื่มอัดลมให้พลังงาน 0.9-2.2% ของพลังงานทั้งหมดต่อวันในผู้ใหญ่ (2) นอกจากนี้ ค่าประมาณของปริมาณน้ำตาลอิสระเฉลี่ยที่บริโภคจากอาหารและเครื่องดื่มทั่วโลกอยู่ที่ 11% ของพลังงานทั้งหมดต่อวัน (11%E) (3) ดังนั้นงานวิจัยจำนวนมากเกี่ยวกับ SSBs จึงเกิดขึ้นโดยการบริโภคน้ำตาลในปริมาณที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยต่อวัน(1)

การบริโภคเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs) กับความเสี่ยงของโรคอ้วนและโรคเรื้อรัง

มีหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าการบริโภค SSBs ในปริมาณสูงเชื่อมโยงกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคอ้วน (1, 4–7) ซึ่งเป็นไปในทางเดียวกันกับอาหารและเครื่องดื่มถ้าหากบริโภคมากเกินความจำเป็น โรคอ้วนเป็นภาวะที่มีหลายปัจจัย งานวิจัยพบว่าผู้ที่ดื่ม SSBs จำนวนมากมักชอบรับประทาน “อาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ" และออกกำลังกายน้อย ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ก็สามารถส่งผลให้เกิดโรคอ้วนได้เช่นกัน (8–10) การบริโภค SSBs ในปริมาณสูงยังเชื่อมโยงกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของปัญหาสุขภาพอื่น ๆ อีกหลายประการ (1, 11–14) ได้แก่:

  • โรคเบาหวานชนิดที่ 2
  • โรคหัวใจ
  • โรคตับ

การเพิ่มน้ำหนักตัวและการมีภาวะโรคอ้วนสามารถเพิ่มความเสี่ยงของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคหัวใจ และโรคไขมันผอกตับ (NAFLD) อย่างไรก็ตาม ยังไม่สามารถสรุปได้แน่ชัดว่า ปัจจัยเชื่อมโยงระหว่างการดื่ม SSBs กับปัญหาสุขภาพเหล่านี้เกิดจาก:

  • การบริโภคแคลอรี (พลังงาน) มากเกินความจำเป็น
  • ปัจจัยด้านอาหารและพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ซึ่งมักพบร่วมกับผู้ที่ดื่ม SSBs ในปริมาณมาก
  • หรือจากองค์ประกอบของน้ำตาลใน SSBs โดยตรง (8–10, 15)

EFSA ได้ระบุไว้ว่าจากหลักฐานส่วนใหญ่ที่มาจากการศึกษาเชิงสังเกต มีปัจจัยหลาย ๆ อย่างที่ต้องควบคุมเช่น ปริมาณพลังงานส่วนเกินที่ได้รับ หรือผลกระทบจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตอื่น ๆ (1) นอกจากนี้ EFSA ยังพบว่างานวิจัยหลายชิ้นให้คำจำกัดความของ SSBs ที่แตกต่างกัน โดยอิงจากการบริโภคในปริมาณที่มาก วิธีการวัดปริมาณการบริโภค SSBs ที่ไม่แม่นยำเพียงพอ และขาดข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปริมาณน้ำตาลในเครื่องดื่มเหล่านั้น ซึ่งทำให้การสรุปผลจากหลักฐานทั้งหมดที่มีอยู่เป็นเรื่องที่ยาก (1)

Holding can on beach

ความแตกต่างของแหล่งอาหาร

นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยโตรอนโตเสนอว่า น้ำตาลในแต่ละประเภท (เช่น จากอาหาร vs เครื่องดื่ม) อาจเป็นปัจจัยที่ควรคำนึงถึงเมื่อพูดถึงความเสี่ยงของการเกิดโรคอ้วนและผลกระทบต่อสุขภาพอื่น ๆ (16) นักวิจัยได้ทำการทบทวนหลักฐานทางวิทยาศาสตร์พบว่า การบริโภคน้ำตาลในรูปแบบของเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs) และน้ำผลไม้ สามารถนำไปสู่การเพิ่มของน้ำหนักตัวเมื่อบริโภคเกินความต้องการของร่างกาย (พลังงานส่วนเกิน) ในขณะที่ น้ำตาลจากอาหารบางชนิด กลับไม่ส่งผลเช่นนั้น เช่นผลไม้สดและผลไม้อบแห้ง อาจทำให้น้ำหนักลดได้ (16) โดยงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์อื่น ๆ ที่ได้มีการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลกระทบต่อความดันโลหิต การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด โรคตับ และอาการอักเสบภายในร่างกายต่าง ๆ ก็ยังแสดงผลที่คล้ายคลึงกัน (13, 17–19)
Girl with drink

ความรู้สึกอิ่ม

เชื่อกันว่าความแตกต่างที่เกิดจากแหล่งของน้ำตาลนี้ อาจเป็นเพราะพลังงานจากน้ำตาลในรูปแบบของเครื่องดื่มถูกบริโภคและดูดซึมโดยร่างกายได้รวดเร็วและก่อให้เกิดความรู้สึกอิ่มที่น้อยกว่า เมื่อเทียบกับการบริโภคน้ำตาลจากอาหาร (20) ซึ่งทำให้เรารู้สึกหิวเร็วขึ้นและบริโภคอาหารมื้อถัดไปมากขึ้น เมื่อเทียบกับการบริโภคอาหารที่ให้พลังงานเท่ากันแต่มาในรูปแบบของอาหารแข็งหรือกึ่งแข็งที่ทำให้เราอิ่มและพึ่งพอใจต่ออาหารมากกว่า งานวิจัยแบบแทรกแซงระยะสั้น หลายชิ้นสนับสนุนสมมุติฐานนี้ โดยพบว่า น้ำตาลที่บริโภคในรูปแบบอาหารทำให้รู้สึกอิ่มมากกว่าน้ำตาลในเครื่องดื่ม (21–23) อย่างไรก็ตามในงานวิจัยของการศึกษาการแทรกแซงระยะสั้นกลับไม่พบความแตกต่างที่ชัดเจนในเรื่องน้ำหนักตัวในระหว่างการบริโภคน้ำตาลจากเครื่องดื่มเทียบกับอาหาร (24,25) ดังนั้น ยังจำเป็นต้องมีงานวิจัยเพิ่มเติม ก่อนที่จะสามารถสรุปหรือลงความเห็นร่วมกัน (consensus) ได้

โรคมะเร็ง

มีการพบความเชื่อมโยงระหว่างการบริโภคเครื่องดื่มที่มีการใส่น้ำตาล(SSBs) กับความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งในบางกรณี อย่างไรก็ตาม องค์กรชั้นนำด้านมะเร็ง เช่น World Cancer Research Fund (WCRF) และ American Institute of Cancer Research (AICR) มีความเห็นว่า การบริโภค SSBs ไม่ได้มีผลเชื่อมโยงโดยตรงกับความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง (26) ในทางกลับกัน องค์กรเหล่านี้ระบุไว้ว่ามีความเชื่อมโยงทางอ้อมระหว่างการบริโภค SSBs กับมะเร็งบางชนิด ที่สืบเนื่องมาจากการเป็นโรคอ้วน (27) โรคอ้วนถือเป็น ปัจจัยเสี่ยงหลักของมะเร็งหลายประเภททาง WCRF จึงแนะนำให้ จำกัดการบริโภคเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของน้ำตาล เนื่องจากมีหลักฐานที่น่าเชื่อถือว่า "การบริโภค SSBs เป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ภาวะน้ำหนักเกิน และโรคอ้วน" ซึ่งล้วนเป็นภาวะที่เชื่อมโยงกับ ความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคมะเร็ง (28)

ฟันผุ

ในการทบทวนหลักฐานทางวิชาการ คณะกรรมการที่ปรึกษาทางโภชนาการแห่งสหราชอาณาจักร (UK Scientific Advisory Committee on Nutrition) พบว่ามีหลักฐานเชิงสังเกตบางส่วน ที่แสดงให้เห็นว่า

ยิ่งบริโภคเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs) บ่อยครั้ง (วัดจากจำนวนครั้งที่ดื่มในแต่ละวัน ไม่ใช่ปริมาณรวมต่อวัน) ยิ่งมีความเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุที่เพิ่มขึ้น (29) อย่างไรก็ตาม การทบทวนโดย EFSA (European Food Safety Authority) ได้สรุปว่าจากหลักฐานที่มีจำนวนจำกัดนั้น แสดงให้เห็นว่าปริมาณการบริโภค SSBs อาจเชื่อมโยงกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของการเกิดฟันผุ (1) EFSA ยังชี้ว่าความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคน้ำตาลกับฟันผุ อาจได้รับอิทธิพลจากพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปาก รวมถึงการใช้ฟลูออไรด์อีกด้วย (1)

Man in shopping aisle looking at 2 drink bottles

ฟรุกโตส

ในบางประเทศ มีการใช้ น้ำเชื่อมข้าวโพดที่มีปริมาณฟรุกโตสสูง (High Fructose Corn Syrup หรือ HFCS ซึ่งรู้จักในชื่อ glucose-fructose syrup หรือ isoglucose) ซึ่งเป็นสารให้ความหวานในเครื่องดื่มที่ใส่น้ำตาล (SSBs) บางชนิด HFCS ผลิตจากแป้งข้าวโพดและประกอบไปด้วยกลูโคสและฟรุกโตส ซึ่งต่างจากน้ำตาลทราย (ซูโครส) ตรงที่ในน้ำตาลทราย กลูโคสและฟรุกโตสจะจับตัวกัน แต่ใน HFCS กลูโคสและฟรุกโตส ไม่ได้จับกันเป็นพันธะ แต่ยังคงถูกร่างกายย่อยและดูดซึมในลักษณะเดียวกัน มีรายงานข่าวในสื่อต่าง ๆ ว่า HFCS และฟรุกโตส อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิด โรคอ้วน โรคไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากแอลกอฮอล์ และเบาหวาน อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเหล่านี้ ส่วนใหญ่ได้มาจากการทดลองในสัตว์และจากการทดลองในมนุษย์ในระบบที่ให้บริโภคฟรุกโตสมากกว่าที่คนทั่วไปบริโภคเป็นประจำ (overfeeding trials) การทบทวนหลักฐานโดยนักวิจัยจาก มหาวิทยาลัยโตรอนโต (University of Toronto) ชี้ให้เห็นว่างานวิจัยที่มีคุณภาพสูงกว่าและทดลองโดยมีการบริโภคปริมาณฟรุกโตสที่พบอยู่จริงในอาหารทั่วไป ไม่พบหลักฐานที่สนับสนุนความกังวลดังกล่าว (13,16,18,19,30,31) งานวิจัยนี้ยังสรุปได้ว่าปริมาณพลังงานส่วนเกินในอาหาร อาจเป็นตัวการทำให้น้ำหนักเกินและเกิดปัญหาสุขภาพอื่น ๆ มากกว่าแค่น้ำตาล หรือชนิดของน้ำตาลโดยตรง (16,30,31)

อ้างอิง

  1. EFSA Panel on Nutrition, Novel Foods and Food Allergens (NDA), Turck D, Bohn T, Castenmiller J, de Henauw S, Hirsch-Ernst KI, et al. Tolerable upper intake level for dietary sugars. EFSA Journal. 2022;20(2):e07074.
  2. Government of Canada. Changes in beverage consumption in Canada. 2019. https://www.doi.org/10.25318/82-003-x201900700003-eng
  3. Walton J, Bell H, Re R, Nugent AP. Current perspectives on global sugars consumption: definitions, recommendations, population intakes, challenges and future direction. Nutr Res Rev. 2021 Aug 9;1–62.
  4. Dietary Guidelines Advisory Committee. Scientific Report of the 2020 Dietary Guidelines Advisory Committee: Advisory Report to the Secretary of Agriculture and Secretary of Health and Human Services. U.S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service; 2020 Jul.
  5. Nguyen M, Jarvis SE, Tinajero MG, Yu J, Chiavaroli L, Mejia SB, et al. Sugar-sweetened beverage consumption and weight gain in children and adults: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies and randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2023 Jan;117(1):160–74.
  6. Malik VS, Pan A, Willett WC, Hu FB. Sugar-sweetened beverages and weight gain in children and adults: a systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2013 Oct;98(4):1084–102.
  7. Te Morenga L, Mallard S, Mann J. Dietary sugars and body weight: systematic review and meta-analyses of randomised controlled trials and cohort studies. BMJ. 2013 Jan 15;346:e7492.
  8. Leme AC, Ferrari G, Fisberg RM, Kovalskys I, Gómez G, Cortes LY, et al. Co-Occurrence and Clustering of Sedentary Behaviors, Diet, Sugar-Sweetened Beverages, and Alcohol Intake among Adolescents and Adults: The Latin American Nutrition and Health Study (ELANS). Nutrients. 2021 May 26;13(6).
  9. Arsenault BJ, Lamarche B, Després JP. Targeting Overconsumption of Sugar-Sweetened Beverages vs. Overall Poor Diet Quality for Cardiometabolic Diseases Risk Prevention: Place Your Bets! Nutrients. 2017 Jun 13;9(6):E600.
  10. Mello GT de, Lopes MVV, Minatto G, Costa RM da, Matias TS, Guerra PH, et al. Clustering of Physical Activity, Diet and Sedentary Behavior among Youth from Low-, Middle-, and High-Income Countries: A Scoping Review. Int J Environ Res Public Health. 2021 Oct 17;18(20):10924.
  11. Li B, Yan N, Jiang H, Cui M, Wu M, Wang L, et al. Consumption of sugar sweetened beverages, artificially sweetened beverages and fruit juices and risk of type 2 diabetes, hypertension, cardiovascular disease, and mortality: A meta-analysis. Front Nutr. 2023;10:1019534.
  12. Yang B, Glenn AJ, Liu Q, Madsen T, Allison MA, Shikany JM, et al. Added Sugar, Sugar-Sweetened Beverages, and Artificially Sweetened Beverages and Risk of Cardiovascular Disease: Findings from the Women’s Health Initiative and a Network Meta-Analysis of Prospective Studies. Nutrients. 2022 Oct 11;14(20):4226.
  13. Lee D, Chiavaroli L, Ayoub-Charette S, Khan TA, Zurbau A, Au-Yeung F, et al. Important Food Sources of Fructose-Containing Sugars and Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis of Controlled Trials. Nutrients. 2022 Jul 12;14(14):2846.
  14. Tsilas CS, Souza RJ de, Mejia SB, Mirrahimi A, Cozma AI, Jayalath VH, et al. Relation of total sugars, fructose and sucrose with incident type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. CMAJ. 2017 May 23;189(20):E711–20.
  15. Yan RR, Bun Chan C, Chun Yu Louie J. Current World Health Organization recommendation to reduce free sugar intake from all sources to below 10% of daily energy intake for supporting overall health is not well-supported by available evidence. Am J Clin Nutr. 2022 Apr 5;nqac084.
  16. Chiavaroli L, Cheung A, Ayoub-Charette S, Ahmed A, Lee D, Au-Yeung F, et al. Important food sources of fructose-containing sugars and adiposity: A systematic review and meta-analysis of controlled feeding trials. Am J Clin Nutr. 2023 Apr;117(4):741–65.
  17. Liu Q, Chiavaroli L, Ayoub-Charette S, Ahmed A, Khan TA, Au-Yeung F, et al. Fructose-containing food sources and blood pressure: A systematic review and meta-analysis of controlled feeding trials. PLoS One. 2023;18(8):e0264802.
  18. Choo VL, Viguiliouk E, Blanco Mejia S, Cozma AI, Khan TA, Ha V, et al. Food sources of fructose-containing sugars and glycaemic control: systematic review and meta-analysis of controlled intervention studies. BMJ. 2018 Nov 21;363.
  19. Qi X, Chiavaroli L, Lee D, Ayoub-Charette S, Khan TA, Au-Yeung F, et al. Effect of Important Food Sources of Fructose-Containing Sugars on Inflammatory Biomarkers: A Systematic Review and Meta-Analysis of Controlled Feeding Trials. Nutrients. 2022 Sep 26;14(19):3986.
  20. Macdonald IA. Free sugars. Proc Nutr Soc. 2020 Feb;79(1):56–60.
  21. Almiron-Roig E, Palla L, Guest K, Ricchiuti C, Vint N, Jebb SA, et al. Factors that determine energy compensation: a systematic review of preload studies. Nutr Rev. 2013 Jul;71(7):458–73.
  22. Appleton KM, Newbury A, Almiron-Roig E, Yeomans MR, Brunstrom JM, de Graaf K, et al. Sensory and physical characteristics of foods that impact food intake without affecting acceptability: Systematic review and meta-analyses. Obes Rev. 2021 Aug;22(8):e13234.
  23. Stribiţcaia E, Evans CEL, Gibbons C, Blundell J, Sarkar A. Food texture influences on satiety: systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2020 Jul 31;10(1):12929.
  24. Apolzan JW, Carmichael OT, Kirby KM, Ramakrishnapillai SR, Beyl RA, Martin CK. The effects of the form of sugar (solid vs. beverage) on body weight and fMRI activation: A randomized controlled pilot study. PLoS One. 2021;16(5):e0251700.
  25. Te Morenga L, Mallard SR, Ormerod FB. No Effect of Added Sugars in Soft Drink Compared With Sugars in Fruit on Cardiometabolic Risk Factors: Results From a 4-Week, Randomized Controlled Trial. Front Nutr. 2021;8:636275.
  26. World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project Expert Report 2018. Report No.: ISBN: 978-1-912259-47-2.
  27. World Health Organization: Regional Office for Europe. WORLD CANCER REPORT: cancer research for cancer development. IARC; 2020.
  28. Limit Consumption of Sugar-Sweetened Drinks. American Institute for Cancer Research. https://www.aicr.org/cancer-prevention/recommendations/limit-consumption-of-sugar-sweetened-drinks/
  29. UK Scientific Advisory Committee on Nutrition. Carbohydrates and Health Report. London: TSO; 2015.
  30. Liu Q, Ayoub-Charette S, Khan TA, Au-Yeung F, Blanco Mejia S, de Souza RJ, et al. Important Food Sources of Fructose-Containing Sugars and Incident Hypertension: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies. J Am Heart Assoc. 2019 Dec 17;8(24):e010977.
  31. Chiavaroli L, de Souza RJ, Ha V, Cozma AI, Mirrahimi A, Wang DD, et al. Effect of Fructose on Established Lipid Targets: A Systematic Review and Meta‐Analysis of Controlled Feeding Trials. Journal of the American Heart Association. 4(9):e001700. 

ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม

ทรัพยากรของสมาชิก